ĐỊNH NGHĨA: Viêm màng não là tình trạng viêm các màng não bao quanh não và tủy sống. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, xảy ra quanh năm. Tình trạng viêm thường do vi khuẩn hoặc siêu vi gây ra, chúng thường xâm nhập từ đường tiêu hóa hoặc hô hấp qua đường máu vào màng não.

Có 2 loại viêm màng não chính, tùy thuộc vào loại tác nhân gây nhiễm trùng:

• Viêm màng não do vi khuẩn: Hemophillus Influenzea type B (HiB), Streptococcus Pneumoniae, Nesseria Meningitidis.
• Viêm màng não do siêu vi: Viêm não Nhật Bản, Herpes Simplex Virus, Enterovirus

Triệu chứng viêm màng não

Mặc dù viêm màng não do vi khuẩn thường nghiêm trọng hơn nhưng các dấu hiệu và triệu chứng của viêm màng não do vi khuẩn và siêu vi có thể tương tự nhau và khó phân biệt. Các triệu chứng phổ biến nhất bao gồm:Sốt, đau đầu, cổ gượng, buồn nôn hoặc nôn, li bì, khó đánh thức, sợ ánh sáng.

Trẻ nhỏ, đặc biệt là nhỏ hơn 1 tuổi, có thể có các triệu chứng khác không đặc trưng như: Thóp phồng, quấy khóc, ngủ li bì, bú kém

Nếu không được phát hiện sớm, viêm màng não có thể dẫn tới các biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng huyết gây tổn thương đa cơ quan, tràn mủ hoặc tràn dịch dưới màng cứng hay các tổn thương não khác như áp – xe não, não úng thủy…Do đó, trẻ có biểu hiện nghi ngờ viêm màng não cần được thăm khám sớm tại các cơ sở y tế.

Viêm màng não do vi khuẩn – Viêm màng não do vi khuẩn cần được điều trị bằng kháng sinh tĩnh mạch. Thời gian điều trị bằng kháng sinh phụ thuộc vào kết quả nuôi cấy vi khuẩn và mức độ đáp ứng của bé. Điều trị hỗ trợ, điều trị các biến chứng: Suy hô hấp, Suy tuần hoàn, tổn thương đa cơ quan, điều trị các tổn thương di chứng não.

Viêm màng não do siêu vi – Trong hầu hết các trường hợp viêm màng não do siêu vi, không có thuốc kháng siêu vi hiệu quả nào có thể rút ngắn thời gian của các triệu chứng. Do đó, điều trị chủ yếu là hỗ trợ như nghỉ ngơi, cung cấp đủ nước, dinh dưỡng, giảm đau và hạ sốt khi cần.

Phòng ngừa

Tiêm phòng là phương pháp phòng bệnh viêm màng não hiệu quả nhất. Hầu hết các loại vi khuẩn gây bệnh viêm màng não đều đã có vắc xin phòng ngừa cho trẻ từ 2 tháng tuổi và người lớn. Một số loại vắc xin phòng viêm màng não phổ biến được lưu hành tại Việt Nam dành cho trẻ em và người lớn có thể kể đến như:

• Vắc xin 6 trong 1 Hexaxim/Infanrix Hexa phòng 6 bệnh: Ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt, viêm gan B, viêm phổi & viêm màng não do vi khuẩn Hib hoặc vắc xin 5 trong 1 Pentaxim/ Infanrix IPV+Hib phòng 5 bệnh: Ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt, viêm phổi & viêm màng não do vi khuẩn Hib.
• Vắc xin Prevenar 13/ Synflorix: phòng viêm phổi, viêm màng não, viêm tai giữa, nhiễm khuẩn huyết,… do phế cầu khuẩn.
• Vắc xin Menactra phòng viêm màng não do não mô cầu khuẩn tuýp ACYW-135. Vắc xin VA-Mengoc-BC phòng viêm màng não do não mô cầu khuẩn tuýp BC.
• Vắc xin Quimi-Hib phòng viêm phổi, viêm màng não,… do vi khuẩn Hib.

Trong 2 tháng 02-3/2024, Khoa Hồi sức cấp cứu Nhi bệnh viện Sản Nhi tỉnh Kiên Giang đã tiếp nhận điều trị 6 trường hợp Viêm não màng não, trong đó có 4 bé cần phải hỗ trợ hô hấp bằng máy thở trên 1 tuần do biến chứng thần kinh của bệnh. Viêm màng não vi khuẩn được xem là một tình trạng cấp cứu trong y khoa. Nếu không được điều trị nhanh chóng, bệnh lý này có thể dẫn đến tử vong hoặc các vấn đề về não như giảm thị lực, thính lực, chậm phát triển tâm thần và vận động cho trẻ. Vì vậy, Các bậc phụ huynh cần tuân thủ chương trình tiêm chủng mở rộng và lưu ý các triệu chứng nghi ngờ Viêm não màng não để mang bé đến khám tại các cơ sở y tế.

Ảnh & Bài viết Bs. Toàn (HSCC Nhi)